ญี่ปุ่นเป็นหนึ่งในประเทศที่มีความทันสมัยและความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี เป็นถิ่นกำเนิดของบริษัทที่มีนวัตกรรมชื่อดังมากที่สุดแห่งหนึ่งของโลก และเป็นผู้บุกเบิกเศรษฐกิจในยุคสมัยใหม่ นักท่องเที่ยวที่ได้ไปประเทศญี่ปุ่นต่างประทับใจในอาคารที่มีรูปทรงทันสมัย รถไฟความเร็วสูง และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์คุณภาพดี

อย่างไรก็ตาม ประเทศญี่ปุ่นยังคงรักษาขนบธรรมเนียมดั้งเดิมเอาไว้อย่างดี รวมถึงเป็นหนึ่งในประเทศที่มีระบบกษัตริย์มายาวนานนับศตวรรษและคงอยู่ได้โดยแทบจะไม่ได้รับอิทธิพลจากการเข้ามารุกรานของชาวต่างชาติเลย จึงทำให้สามารถรักษาขนมธรรรมเนียมและความเก่าแก่ตามแบบฉบับญี่ปุ่นขนานแท้ไว้ได้

หนึ่งในมรดกทางวัฒนธรรมที่ทำให้นึกย้อนไปถึงอดีตเมื่อพันกว่าปีมาแล้ว คือ ‘ผ้าเทนุกูอิ (Tenugui/ 手拭い)’ แม้ว่าจะไม่มีผู้รู้แหล่งต้นกำเนิดที่แน่นอน แต่หลายคนจะรู้กันดีว่าเป็นผ้าเก่าแก่และเป็นสิ่งของที่ใช้ในชีวิตประจำวันของสังคมญี่ปุ่นมาอย่างยาวนาน

ผ้าเทนุกูอิทำมาจากเส้นใยคอตตอนที่ถูกทอให้บางและยาวในรูปทรงสี่เหลี่ยมจัตุรัส ซึ่งจะแตกต่างจากผ้าเช็ดหน้าญี่ปุ่นทั่วไปที่มีขนาดเล็กกว่า ลวดลายบนผ้าเทนุกูอิจะเป็นการลงลายซ้ำหรือไม่ก็ลงลายเต็มผืนผ้า ขนาดมาตรฐานจะอยู่ที่ 35 x 90 เซนติเมตร

ผ้า “เทนุกูอิ” นำไปใช้ประโยชน์ได้มากมาย แม้ในปัจจุบันจะมีการนำผ้าผืนเล็กและผ้าเช็ดหน้ามาใช้แทนบ้าง แต่ผ้าเทนุกูอิก็ยังคงเป็นที่นิยมเพราะเป็นผ้าที่พกพาสะดวกและเป็นมิตรต่อสิ่งเเวดล้อม

เมื่อใช้งานบ่อย ๆ ผ้าเทนุกูอิจะนิ่มขึ้น และด้วยเนื้อผ้าที่เบาทำให้ยิ่งสะดวกต่อการใช้มากขึ้นไปอีก โดยหลักแแล้วผ้าเทนุกูอิจะถูกนำมาใช้ห่อของขวัญและเป็นของขวัญหรือของฝาก

อีกหนึ่งรูปแบบของการใช้ผ้าเทนุกูอิ คือ ใช้สำหรับห่อสิ่งของที่บอบบางเวลาเก็บของในบ้านหรือใช้ในการขนส่ง เช่น ตกแต่งบ้านตามเทศกาลต่าง ๆ หรือห่อเครื่องถ้วยดินเผาที่แตกง่าย ผ้านี้ยังสามารถนำมาใช้เป็นอุปกรณ์ช่วยชีวิตยามเกิดเหตุฉุกเฉินได้อีกด้วย

ตัวอย่างของการนำมาใช้ในยามฉุกเฉิน คือ นำมาทำเป็นเชือก, ผ้าคล้องคอสำหรับเข้าเฝือกที่แขน, ผ้าพันแผล, หน้ากาก, ชุดชั้นใน และผ้าคลุมหลังกันหนาว ผ้าเทนุกูอิยังนำมาดัดแปลงจากกระเป๋าธรรมดาให้กลายเป็นเป้แบ็คแพ็ค, ผ้ากันเปื้อน, ผ้าโพกศรีษะกันแดด หรือแม้แต่เป็นผ้าพันคอเวลาอากาศหนาว

เมื่อผ้าเทนุกูอิได้รับความนิยมมากขึ้น ดีไซน์เนอร์จึงได้เริ่มออกแบบลวดลายให้มีความแตกต่างไปจากรูปบบเดิม ๆ และดูทันสมัยมากขึ้น

คุณอาจเคยเห็นคนญี่ปุ่นสวมผ้าโพกหัวที่คล้ายผ้าเช็ดหน้าทรงสี่เหลี่ยมจัตุรัสขนาดใหญ่ (bandana) ซึ่งผ้าเหล่านั้น คือ ผ้าฮาจิมาคิ (hachimaki/ 鉢巻) และแตกต่างจากผ้าเทนุกูอิตรงขนาดและวัตถุประสงค์ในการใช้งาน โดยผ้าฮาจิมาคิจะนำมาใช้สวมศีรษะ เป็นสัญลักษณ์ของการแสดงถึงการมีสมาธิ ความพยายาม และความกล้าหาญของผู้สวม

ผ้าเทนุกูอิจะถูกใช้งานโดยนักเล่นเคนโด้ซึ่งจะสวมผ้าเอาไว้ที่ศีรษะก่อนสวมหน้ากากป้องกันทับอีกชั้น ส่วนผ้าฮาจิมาคิจะถูกใช้โดยผู้เล่นกลอง (วาไดโกะ wadaiko, 和太鼓)

ผ้าทั้งสองแบบนี้ อันไหนถูกใจคุณมากที่สุด?

แต่ไม่ว่าคุณจะใช้ผ้าเทนุกูอิไปทำอะไร คุณก็สามารถนำไปใช้ได้ในหลากหลายรูปแบบ หากคุณมาเที่ยวประเทศญี่ปุ่น ผ้าเหล่านี้เหมาะจะเป็นของขวัญหรือของฝากให้กับตัวคุณ, เพื่อนฝูง และครอบครัว เพราะเป็นผ้าที่มีความสวยงามพร้อมทั้งมีประโยชน์ใช้สอยนับไม่ถ้วน

คุณสามารถหาซื้อผ้าเทนุกูอิได้ทั่วประเทศญี่ปุ่น เช่น ร้านค้าทั่วไป, ตลาด, ร้านขายของที่ระลึก และสถานที่ท่องเที่ยวต่าง ๆ โดยจะมีหลากหลายดีไซน์ให้คุณเลือกทั้งแบบลวดลายดั้งเดิมและสมัยใหม่ในราคาที่ไม่แพงเช่นกัน